صنعتی سازی ساختمان، ضرورت عصر حاضر - به ملات – تامین کننده بهترین ملات خشک کشور

مهمترین مسئله در حال حاضر گذار آرام و مدبرانه از ساخت و ساز سنتی به روش‌های صنعتی سازی است. سیاست‌های كلان باید به گونه‌ای باشد كه با استفاده از ابزارهای حاكمیتی دو بخش افزایش تولید و عرضه مسكن و مهار سوداگری به صورت توامان مورد توجه قرار گیرد، در غیر این صورت اتخاذ راهكارهای ناقص، تك بعدی و كوتاه مدت، مشكلات موجود بر سر راه تولید مسكن را بحرانی‌تر خواهد كرد. مسكن به عنوان یك مسئله استراتژیك نیازمند آن است كه به صورت یك بسته كامل سیاستی دیده شود و طی یك فرآیند كامل برنامه‌ریزی شده و با تعیین یك متولی از ابتدا تا انتهای برنامه وظیفه پیگیری، اجرا و نظارت صورت پذیرد.‌

پس از گذشت سالیان متمادی تلاش مستمر جهت بهبود كیفیت، ساختمان‌سازی به روش صنعتی به واسطه گسترش و پذیرش تكنیك‌های خلاق در صنعت ساخت و ساز به باز نشست، تلاش‌هایی كه حاصل احساس نیاز جهت پاسخگویی به رشد تقاضا، تامین كیفیت مطلوب و كاهش قیمت ساختمان بود. تولید صنعتی ساختمان كه حاصل این سخت‌كوشی‌ها است، مرهون دو نقطه عطف اصلی یعنی استفاده از تكنیك‌های مدرن و خلاق مهندسی در ساماندهی تولید در تقابل با شیوه‌های هزینه بر سنتی ساختمان‌سازی می‌باشد؛ بخش اول، یعنی استفاده از تكنیك‌های مدرن و جایگزین شدن با شیوه‌های مهارتی فنی موسوم به <دوره آغازین عصر ماشینی> از اوایل قرن نوزدهم میلادی و بخش دوم كه همان دوره پساصنعتی است از اواسط قرن بیستم آغاز شده و به <عصر اطلاعات> موسوم است.

صنعتی‌سازی در كشورهای پیشرفته توانسته است تا حدی جایگاه خود را پیدا كند و سهم قابل ملاحظه‌ای از تولید ساختمان را به خود اختصاص دهد. این سهم در كشور ما بسیار ناچیز بوده و نیازمند حمایت بیشتر تلاشگران این عرصه است. با توجه به ضرورت صنعتی‌سازی ساختمان و اهمیت تبیین جایگاه واقعی آن در میان صنایع كشور و با عنایت به حمایت‌های دولت جهت اجرای بخشی از سیاست‌های سند چشم‌انداز و برنامه‌های توسعه كشور، شناسایی توانمندی‌های بالقوه و بالفعل داخلی و خارجی ضروری به نظر می‌رسد.

مفهوم صنعتی شدن در ساختمان‌سازی‌

بنا به تعریف، در روش صنعتی، قطعات و اجزای ساختمان تحت نظام صنعتی در كارخانه تولید و از جنبه‌های مختلف از نظر كیفیت، آزمایش و سپس به محل كارگاه حمل می‌شود. با این روش حجم عملیات ساختمان در محل كارگاه، كاهش یافته و میزان تولید افزایش می‌یابد. اهم شرایطی كه برای تحقق صنعتی شدن ساختمان‌سازی مورد نیاز می‌باشد عبارتست از:‌

* استفاده از اتصالات خشك،

* مكانیزه كردن عملیات اجرایی در سایت،

* تولید قطعات بزرگ در كارخانه طبق ضوابط استاندارد مشخص به منظر كنترل كیفیت،

* ایجاد تشكیلات موثر عملیاتی در سایت.

یكی از شاخصه‌های صنعتی شدن، تولید انبوه محصولاتی است كه قبلا به طرق سنتی و با روش‌های دستی تهیه می‌شدند، این محصولات باید دارای ویژگی‌های استاندارد از نظر كیفیت، تخصص‌گرایی در تولید، توجه به مسائل تولید، فروش و بازار به طور همزمان و به كارگیری روش‌های اتوماتیك و مكانیزه در روند تولید باشد. علاوه بر آن به لحاظ تولید انبوه، قیمت‌ها در مقایسه با تولیدات سنتی پایین‌تر است و محصولات دارای كیفیت ثابت و قابل پیش‌بینی هستند.

صاحب‌نظران همواره محاسن و معایبی را برای صنعتی‌شدن ساختمان‌سازی برشمرده‌اند، از همین رو است كه كشورهای زیادی از آن استقبال كرده‌اند و در مقابل تعداد اندكی از كشورها نیز از آن رویگردان شده‌اند. علت عمده رویگردانی، این بوده است كه روش صنعتی به دلیل تولید سری و انبوه، ناگزیر به چشم‌پوشی از برخی سلیقه‌های فردی است، یكنواختی ظاهری اینگونه ساختمان‌ها، اعمال سلیقه و آزادی انتخاب را برای اقشار مختلف مردم تحت‌الشعاع قرار داده و امتیازات حاصله از بكارگیری روش‌های صنعتی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.‌

صنعتی‌سازی ساختمان فرآیندی حساب‌شده با درنظر گرفتن مولفه‌های مدیریت زمان، هزینه و كیفیت با اعمال استانداردهای مرتبط برای انبوه‌سازی ساختمان می‌باشد.‌

تولید صنعتی ساختمان، فرصت یا ضرورت‌

اگرچه از مهمترین مشكلات سیستم سنتی، می‌توان به تامین مصالح اولیه، زمان و مبالغ بالای دستمزد اشاره كرد با این وجود تامین مصالح به تنهایی چاره‌ساز مشكل كمبود مسكن در كشور نخواهد بود و اصلاح روش ساخت نیز از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

با وجود تقاضای زیاد مبنی بر تولید مسكن، برخلاف صنایع دیگر همچون تولیدات وسایل نقلیه موتوری، در صنعت ساختمان فرآیندهای قدیمی و سنتی در طول دوران تغییرات پرشتاب به طور كامل از بین نرفته است و امروزه فرآیند ساخت صنعتی و سنتی در كنار هم، هم‌زیست شده‌اند، با این وجود فرایند ساخت و ساز سنتی توسط كنترل‌های كم‌مایه و تكنیك‌های مبتنی بر مهارت با نوآوری‌های جزیی و بر پایه فرآیندهای آموزشی غیررسمی بوده است، در حالی كه فرآیند صنعتی‌سازی ساختمان همزمان با نوآوری‌های پرشتاب و تقاضای قابل توجه جهت ساختمان‌سازی بر پایه دانش علمی و فنی و با ساختار رسمی آغاز و توسعه یافته است.

از آنجایی كه قیمت تمام شده ساختمان‌های سنتی خارج از توان پرداخت اقشار كم‌درآمد تا متوسط درآمد است، لذا كاهش قیمت از اهمیت بالایی برخوردار است و این امر میسر نیست، مگر به واسطه تغییر سیستم‌های سنتی و جایگزین كردن آن‌ها با سیستم صنعتی و همراه شدن با آخرین تغییرات روز دنیا، با در نظر گرفتن شرایط بومی، اقلیمی و فرهنگی كشور.

صنعتی سازی ساختمان از جمله عوامل مهم در افزایش تولید و برقراركننده تعادل میان عرضه و تقاضا در بازار می‌باشد. در این راستا حمایت از این صنعت جهت نیل به اهداف زیر ضروری به نظر می‌رسد:‌

* كیفیت مطلوب و كنترل‌شده در كارخانه‌

* سرعت بخشی به اجرا، افزایش ظرفیت تولید

* بالا بردن عمر مفید ساختمان‌

* حداكثر كردن فضای مفید ساختمان‌

* سبك سازی و مقاوم‌سازی بنا

* كاهش قیمت، بهینه‌سازی مصرف انرژی در ساختمان‌

* استفاده كنترل شده از مصالح و مواد اولیه‌

* هدفمند كردن سرمایه ساخت و ساز ملی‌

* پیشگیری از اتلاف سرمایه در بخش مسكن‌

* فعال‌تر كردن بخش اشتغال با گسترش این صنعت مولد

* ترویج فرهنگ صنعتی‌سازی‌

* تربیت نیروی متخصص جهت تولید و كاهش نیاز به نیروی كار متخصص در اجرا

* مدولار كردن اجزاء ساختمان و كاهش ضایعات در مصالح ساختمانی‌

* هدایت صنعت ساختمانی كشور بر حسب نیاز از پیش تعیین‌شده‌

* حرفه‌ای كردن عملیات ساختمانی و ایجاد بازار رقابتی فعال و موثر

* اشاعه فرهنگ و رفتار صنعتی در اجرای پروژه‌های ساختمانی‌

* بالا بردن دایره انتخاب مشتری بر حسب نوع و كیفیت محصول‌

* تطابق بیشتر محصول با محیط‌زیست و تولید آلودگی كمتر در جریان تولید

* كمك به هدفمند كردن تولید و شناسایی دقیق‌تر بازار هدف.

دلیل مهجور ماندن صنعتی‌سازی ساختمان‌

در گذار به جامعه صنعتی، این نقش به طور عمده به عهده سرمایه‌داران و فن‌آوران است و در جهان سوم دولت‌ها عمدتا مجری این نقش بوده‌اند.

در بررسی آسیب‌شناسانه سیاست‌گذاری مسكن در كشور، دو مانع اساسی در توسعه ساختار سازمانی به شیوه صنعتی به چشم می‌خورد:

اول، نبود سرمایه‌گذاران كلان در این صنعت‌

دوم، فاصله نسبتا عمیق میان عرضه و تقاضا.