احیای کاهگل در ساختمان با " به ملات " - به ملات – تامین کننده بهترین ملات خشک کشور

آن چیزی که از دوران گذشته معماران ایرانی را از معماران دیگر متمایز کرده است، توجه آن ها به شرایط اقلیمی و محیطی و بهره مندی از نبوغ و تفکر ایرانی در ساخت یک بنا بوده است. تلفیق ساختمان ها با طبیعت ، کیفیت ممتاز بنا و در عین حال سادگی مصالح، ویژگی اصلی زیبایی شهرهای ایران بوده است .
در این میان یکی ازمصالح مهم و پایه ای که از دیرباز مورد توجه معماران قرار داشت ، کاهگل نام دارد . شاید کمی عجیب به نظر برسد اما بد نیست که در این عصر تکنولوژی و با وجود تنوع محصولات جدید ضرورت احیای کاهگل در ساختمان را ارزیابی کنیم .
کاهگل و مزایای آن
یکی از اندودهای مهم در ایران، کاهگل است و ترکیبی است از خاک رس ، کاه و آب که عایق خوبی برای حرارت و صداست. کاهگل رنگش مطبوع و آرامش بخش است و انواع گوناگون دارد و اگر اصولی ساخته شود، سالها مقاومت کرده و بنا را به شکلهای مختلف نگهداری می کند. کاهگل به عنوان اندود چه در روی دیوارها چه برای سطح بام به کار می رود .
قدمت ملات کاهگل به چهار هزار سال قبل از میلاد می رسد. در کاوشهای باستان شناسی که در قشرهای سوم تپه های سیلک کاشان انجام شده است وجود کاهگل در خانه های مسکونی اواخر هزاره سوم قبل از میلاد مشاهده شده است.
برای تهیه کاهگل پیش از این که خاک را آب بدهند آن را با کاه به خوبی می‌آمیزند و به شکل تپه کوچکی در می‌آورند، میان آن را گود می‌کنند و در آن به نرمی آب می‌ریزند، خاک و کاه را با آب می‌اندازند تا در آن، زردی کاه نمودار شود، سپس خمیر را ورز می‌دهند و به تدریج کاهگل ساخته می‌شود . مرحله ورز دادن چند روز طول می کشد. بهترین کاهگل آن است که مدت پانزده روز لگد خورده باشد. باید سعی شود که کاه مصرفی دانه گیاهی نداشته باشد چون بعدا” کاهگل آلوئک می زند و دانه ها سبز می شود. گاه برای جلوگیری از رویش دانه ویا یخ زدن کاهگل به آن نمک می زنند.
ملات کاهگل مزایای فراوانی دارد . قشر کاهگلی عایق های حرارتی هستند. از نفوذ سرما و گرما جلوگیری می کنند و در نتیجه با وجود آن می توان در مصرف سوخت صرفه جویی کرد. حتی عایق رطوبتی نیز هست. باران در پوشش های آن نشست نمی کند . دیوارهای کاهگلی و نمای کاهگلی زیباست ! خصوصا اگر با شاخ و برگ درختان همراه باشد . حس لطافت و سادگی را در نظر هر بیننده ای یادآوری می کند و دیدن نمای کاهگل بر خلاف بسیاری از مصالح عجیب و غریب عصر جدید ، حتی در دراز مدت نه تنها خسته کننده و یکنواخت نیست بلکه چشم نواز است .
ملات کاهگل به سهولت قابل اجراست . کاهگل مرغوب استقامت و دوام بالائی دارد و بنا و ساختمان را در برابر عوامل محیطی محافطت می کند .
اما تهیه کاهگل مرغوب به روش گذشتگان ، همانطور که در این متن هم اشاره شد سخت وشاید غیر ممکن به نظر برسد . چه از نظر ورز دادن کاهگل که برای تهیه نوع با کیفیت و مرغوب آن تا پانزده روز ملات را ورز می دادند و چه از نظر ترکیب مناسب مصالح اولیه برای ساخت کاهگل توسط استادکار حرفه ای ، چرا که به دلایل مختلف نظیر تامین مصالح اولیه مانند خاک رس مناسب که در اکثر مناطق کشور محدودیت هائی وجود دارد ، از نظر زمانی در این عصر تکنولوژی که دائما در حال فشرده کردن و سریعتر انجام دادن کارها هستیم صرف زمان مذکور برای ساخت ملاتی مانند کاهگل غیر ممکن به نظر می رسد و مهمتر اینکه با هزینه های بالای دستمزد ، تهیه کاهگل به روش گذشتگان قابل توجیه نیست .
پس چگونه می توان کاهگلی را که مطابق شرایط امروزی ولی با همان زیبائی و حس سنتی بودن ملات کاهگل است ، تهیه نمود ؟
شاید به جرات بتوان گفت که یکی از بهترین گزینه ها برای جایگزینی با کاهگل سنتی ، کاهگل ” به ملات ” است . کاهگل ” به ملات ” پایه سیمانی بوده و همانند دیگر محصولات به روش کاملا صنعتی و سیستماتیک و با بالاترین سطح تکنولوژی تولید شده است . زمان تهیه و آماده سازی ملات از 15 روز ( در حالت سنتی ) به 15 دقیقه ! کاهش یافته و به سرعت ملات آماده اجرا می شود . برای آماده سازی ملات کاهگل ” به ملات ” فقط نیاز به میزان مشخصی از آب و کاه می باشد که در زمان اجرا به ملات اضافه می گردد . این ملات ها با بسته بندی پاکت های 30 کیلوئی – بر خلاف روش سنتی که به فضای زیادی جهت ساخت کاهگل نیاز دارند – با کمترین فضا و حتی در ظرف های مخصوص ساخت ملات قابل تهیه و ساخت می باشند . ساخت و اجرای آن نیاز به تخصص و دانش خاصی ندارد و اکثر استادکاران و بنایان به راحتی آن را اجرا می کنند . کاهگل “به ملات” با وجود مواد افزودنی خاص ، پایه سیمانی بودن ملات ، سازگاری محصول با دو نوع متفاوت مخصوص نواحی مرطوب و مناطق خشک ، مناسب ترین طرح اختلاط در تولید محصول ، از دوام ، کیفیت و چسبندگی فوق العاده بالائی برخوردار است و مهمترین مساله اینکه پس از اجرا همان زیبائی و حس کاهگل سنتی را در نظر هر بیننده ای القا می کند .
در پایان تاکید بر این نکته ضروری است که در این عصر تکنولوژی و با هجوم انواع مصالح جدید و متنوع هنوز هم لذت تجربه و حس کردن مصالحی مانند کاهگل با هیچکدام از مصالح جدید قابل مقایسه نیست ، چرا که این مصالح جدای از تمام ویژگیهای فنی محصول ، یادآور صفا و صمیمیت ، پاکی و صداقت ، تفکر و اندیشه بالای گذشتگان ما بوده و ما متعهدیم که این حس و زیبائی را با مرمت آثار باستانی ، حفظ و احیای میراث گذشتگان به نسل های بعدی منتقل کنیم .

www.behmalat.com