صنعتی سازی ساختمان، ضرورت عصر حاضر

در حال حاضر روش ساخت و ساز غالب در کشور روش سنتی است که به لحاظ کیفیت غیرقابل کنترل بوده و امکان دخل و تصرف برای ارتقای مشخصات فنی آن بسیار مشکل است. به همین دلیل از متوسط طول عمرکوتاهی نیز برخوردار می‌باشد. همچنین به دلیل عدم امکان مدیریت صحیح و برنامه‌ریزی دقیق، قیمت تمام شده روش‌های سنتی در مقابل محصول نهایی آن گران و در کل فرآیند زمان‌بری می‌باشد.
مهمترین مسئله در حال حاضر گذار آرام و مدبرانه از ساخت و ساز سنتی به روش‌های صنعتی سازی ساختمان است. سیاست‌های کلان باید به گونه‌ای باشد که با استفاده از ابزارهای حاکمیتی دو بخش افزایش تولید و عرضه مسکن و مهار سوداگری به صورت توامان مورد توجه قرار گیرد، در غیر این صورت اتخاذ راهکارهای ناقص، تک بعدی و کوتاه مدت، مشکلات موجود بر سر راه تولید مسکن را بحرانی‌تر خواهد کرد. مسکن به عنوان یک مسئله استراتژیک نیازمند آن است که به صورت یک بسته کامل سیاستی دیده شود و طی یک فرآیند کامل برنامه‌ریزی شده و با تعیین یک متولی از ابتدا تا انتهای برنامه وظیفه پیگیری، اجرا و نظارت صورت پذیرد.‌
پس از گذشت سالیان متمادی تلاش مستمر جهت بهبود کیفیت، صنعتی سازی ساختمان به واسطه گسترش و پذیرش تکنیک‌های خلاق در صنعت ساخت و ساز به باز نشست، تلاش‌هایی که حاصل احساس نیاز جهت پاسخگویی به رشد تقاضا، تامین کیفیت مطلوب و کاهش قیمت ساختمان بود. تولید صنعتی ساختمان که حاصل این سخت‌کوشی‌ها است، مرهون دو نقطه عطف اصلی یعنی استفاده از تکنیک‌های مدرن و خلاق مهندسی در ساماندهی تولید در تقابل با شیوه‌های هزینه بر سنتی ساختمان‌سازی می‌باشد؛ بخش اول، یعنی استفاده از تکنیک‌های مدرن و جایگزین شدن با شیوه‌های مهارتی فنی موسوم به <دوره آغازین عصر ماشینی> از اوایل قرن نوزدهم میلادی و بخش دوم که همان دوره پساصنعتی است از اواسط قرن بیستم آغاز شده و به <عصر اطلاعات> موسوم است.
صنعتی سازی ساختمان در کشورهای پیشرفته توانسته است تا حدی جایگاه خود را پیدا کند و سهم قابل ملاحظه‌ای از تولید ساختمان را به خود اختصاص دهد. این سهم در کشور ما بسیار ناچیز بوده و نیازمند حمایت بیشتر تلاشگران این عرصه است. با توجه به ضرورت صنعتی سازی ساختمان و اهمیت تبیین جایگاه واقعی آن در میان صنایع کشور و با عنایت به حمایت‌های دولت جهت اجرای بخشی از سیاست‌های سند چشم‌انداز و برنامه‌های توسعه کشور، شناسایی توانمندی‌های بالقوه و بالفعل داخلی و خارجی ضروری به نظر می‌رسد.

مفهوم صنعتی شدن در ساختمان‌سازی‌

بنا به تعریف، در روش صنعتی، قطعات و اجزای ساختمان تحت نظام صنعتی در کارخانه تولید و از جنبه‌های مختلف از نظر کیفیت، آزمایش و سپس به محل کارگاه حمل می‌شود. با این روش حجم عملیات ساختمان در محل کارگاه، کاهش یافته و میزان تولید افزایش می‌یابد. اهم شرایطی که برای تحقق صنعتی سازی ساختمان مورد نیاز می‌باشد عبارتست از:‌

* استفاده از اتصالات خشک،
* مکانیزه کردن عملیات اجرایی در سایت،
* تولید قطعات بزرگ در کارخانه طبق ضوابط استاندارد مشخص به منظر کنترل کیفیت،
* بهبود مدیریت ساختمان،
* رابطه نزدیک بین طرح و تولید،
* ایجاد تشکیلات موثر عملیاتی در سایت
یکی از شاخصه‌های صنعتی شدن، تولید انبوه محصولاتی است که قبلا به طرق سنتی و با روش‌های دستی تهیه می‌شدند، این محصولات باید دارای ویژگی‌های استاندارد از نظر کیفیت، تخصص‌گرایی در تولید، توجه به مسائل تولید، فروش و بازار به طور همزمان و به کارگیری روش‌های اتوماتیک و مکانیزه در روند تولید باشد. علاوه بر آن به لحاظ تولید انبوه، قیمت‌ها در مقایسه با تولیدات سنتی پایین‌تر است و محصولات دارای کیفیت ثابت و قابل پیش‌بینی هستند.
صاحب‌نظران همواره محاسن و معایبی را برای صنعتی سازی ساختمان برشمرده‌اند، از همین رو است که کشورهای زیادی از آن استقبال کرده‌اند و در مقابل تعداد اندکی از کشورها نیز از آن رویگردان شده‌اند. علت عمده رویگردانی، این بوده است که روش صنعتی به دلیل تولید سری و انبوه، ناگزیر به چشم‌پوشی از برخی سلیقه‌های فردی است، یکنواختی ظاهری اینگونه ساختمان‌ها، اعمال سلیقه و آزادی انتخاب را برای اقشار مختلف مردم تحت‌الشعاع قرار داده و امتیازات حاصله از بکارگیری روش‌های صنعتی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.‌
صنعتی سازی ساختمان فرآیندی حساب‌شده با درنظر گرفتن مولفه‌های مدیریت زمان، هزینه و کیفیت با اعمال استانداردهای مرتبط برای انبوه‌سازی ساختمان می‌باشد.‌

تولید صنعتی ساختمان، فرصت یا ضرورت‌

اگرچه از مهمترین مشکلات سیستم سنتی، می‌توان به تامین مصالح اولیه، زمان و مبالغ بالای دستمزد اشاره کرد با این وجود تامین مصالح به تنهایی چاره‌ساز مشکل کمبود مسکن در کشور نخواهد بود و اصلاح روش ساخت نیز از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
با وجود تقاضای زیاد مبنی بر تولید مسکن، برخلاف صنایع دیگر همچون تولیدات وسایل نقلیه موتوری، در صنعت ساختمان فرآیندهای قدیمی و سنتی در طول دوران تغییرات پرشتاب به طور کامل از بین نرفته است و امروزه فرآیند ساخت صنعتی و سنتی در کنار هم، هم‌زیست شده‌اند، با این وجود فرایند ساخت و ساز سنتی توسط کنترل‌های کم‌مایه و تکنیک‌های مبتنی بر مهارت با نوآوری‌های جزیی و بر پایه فرآیندهای آموزشی غیررسمی بوده است، در حالی که فرآیند صنعتی سازی ساختمان همزمان با نوآوری‌های پرشتاب و تقاضای قابل توجه جهت ساختمان‌سازی بر پایه دانش علمی و فنی و با ساختار رسمی آغاز و توسعه یافته است.
از آنجایی که قیمت تمام شده ساختمان‌های سنتی خارج از توان پرداخت اقشار کم‌درآمد تا متوسط درآمد است، لذا کاهش قیمت از اهمیت بالایی برخوردار است و این امر میسر نیست، مگر به واسطه تغییر سیستم‌های سنتی و جایگزین کردن آن‌ها با سیستم صنعتی و همراه شدن با آخرین تغییرات روز دنیا، با در نظر گرفتن شرایط بومی، اقلیمی و فرهنگی کشور.
صنعتی سازی ساختمان از جمله عوامل مهم در افزایش تولید و برقرارکننده تعادل میان عرضه و تقاضا در بازار می‌باشد. در این راستا حمایت از این صنعت جهت نیل به اهداف زیر ضروری به نظر می‌رسد:‌

* کیفیت مطلوب و کنترل‌شده در کارخانه‌
* سرعت بخشی به اجرا، افزایش ظرفیت تولید
* بالا بردن عمر مفید ساختمان‌
* حداکثر کردن فضای مفید ساختمان‌
* سبک سازی و مقاوم‌سازی بنا
* کاهش قیمت، بهینه‌سازی مصرف انرژی در ساختمان‌
* استفاده کنترل شده از مصالح و مواد اولیه‌
* هدفمند کردن سرمایه ساخت و ساز ملی‌
* پیشگیری از اتلاف سرمایه در بخش مسکن‌
* فعال‌تر کردن بخش اشتغال با گسترش این صنعت مولد
* ترویج فرهنگ صنعتی‌سازی‌
* تربیت نیروی متخصص جهت تولید و کاهش نیاز به نیروی کار متخصص در اجرا
* مدولار کردن اجزاء ساختمان و کاهش ضایعات در مصالح ساختمانی‌
* هدایت صنعت ساختمانی کشور بر حسب نیاز از پیش تعیین‌شده‌
* حرفه‌ای کردن عملیات ساختمانی و ایجاد بازار رقابتی فعال و موثر
* اشاعه فرهنگ و رفتار صنعتی در اجرای پروژه‌های ساختمانی‌
* بالا بردن دایره انتخاب مشتری بر حسب نوع و کیفیت محصول‌
* تطابق بیشتر محصول با محیط‌زیست و تولید آلودگی کمتر در جریان تولید
* کمک به هدفمند کردن تولید و شناسایی دقیق‌تر بازار هدف.

دلیل مهجور ماندن صنعتی سازی ساختمان‌

در گذار به جامعه صنعتی، این نقش به طور عمده به عهده سرمایه‌داران و فن‌آوران است و در جهان سوم دولت‌ها عمدتا مجری این نقش بوده‌اند.
در بررسی آسیب‌شناسانه سیاست‌گذاری مسکن در کشور، دو مانع اساسی در توسعه ساختار سازمانی به شیوه صنعتی به چشم می‌خورد:

اول، نبود سرمایه‌گذاران کلان در این صنعت‌
دوم، فاصله نسبتا عمیق میان عرضه و تقاضا.

لذا می‌بایست با تغییر سیاست‌های کلان دولت، نخست راه را برای سرمایه‌گذاری کلان توسط بخش خصوصی هموار کرد و همچنین با ارتقای کیفیت ساخت و ساز و تامین شرایط و استانداردهای موردنیاز این صنعت، ساخت و ساز را به بازار حرفه‌ای و رقابتی ورود داد تا در یک بازار رقابتی آزاد و سالم رشد و ارتقا ضامن بقای صنعت گردد نه انحصار.

منبع : www.cloob.com